Završeno ispitivanje površinskih voda
U cilјu određivanja ekološkog statusa/potencijala površinskih voda a na osnovu Okvirne direktive o vodi Evropske Unije (WFD 2000/60/EC), koja definiše cilјeve zaštite životne sredine, kroz operativni program mera, koji su specificirani u planovima upravlјanja rečnim slivom.
Cilј je omogućiti dugoročno održivo upravlјanje vodama na osnovu „visokog nivoa“ zaštite svih površinskih voda, tako da se postigne dobar status voda . Okvirna direktiva o vodi uvodi načelo sprečavanja bilo kakvog dalјeg pogoršanja statusa. “Status površinske vode” je opšti izraz o statusu vodnog tela površinske vode, određen onim slabijim od ekološkog i hemijskog statusa. Budući da su površinske vode u Evropi vrlo raznolike, ODV predviđa da svaka zemlјa uspostavi sistem klasifikacije voda i saglasno tome definiše klase statusa voda. “Dobar status” vodnog tela površinskih voda ostvaren je kada su oba njegova statusa, ekološki i hemijski, ocenjeni najmanje kao "dobar".
Ekološki status je izraz kvaliteta strukture i funkcionisanja akvatičnih ekosistema koji pripadaju površinskim vodama, klasifikovan u skladu sa Aneksom V Okvirne direktive o vodi. Ekološki potencijal je status značajno izmenjenog vodnog tela ili veštačkog vodnog tela.
Procena ekološkog statusa/potencijala vrši se na osnovu bioloških elemenata kvaliteta, fizičko-hemijskih elemenata kvaliteta i hidromorfoloških elemenata kvaliteta koji podržavaju biološke elemente kvaliteta.
Na osnovu Pravilnika o parametrima ekološkog i hemijskog statusa površinskih voda i parametrima hemijskog i kvantitativnog statusa podzemnih voda ( SL.glasnik RS, 74/ 2011) već drugu godinu analizira se površinska voda na teritoriji GO Obrenovac:
Obavezni biološki elementi kvaliteta koji se ispituju da bi se utvrdio ekološki status/potencijal vodnih tela su :
1. Fitoplankton, fitobentos i makroinvertebrate
Obavezni fizičko-hemijski elementi kvaliteta, koji podržavaju biološke elemente kvaliteta u proceni ekološkog statusa/potencijala su: termički uslovi, uslovi oksidacije, salinitet, alkalitet i aciditet, nutrijentni uslovi i za jezera i akumulacije i providnost vode. Analiza fiitoplanktona radi se uzastopno tri godine.
Fitoplankton predstavlјa važan biološki element kvaliteta u stajaćim vodama (jezerima, akumulacijama), kao i u velikim nizijskim rekama (potamon). Fitoplankton direktno reaguje na nivo nutrijenata u vodi kroz promene u svom sastavu i biomasi i važan je indikator zagađenja nutrijentima.
Fizičko-hemijski elementi kvaliteta, koji podržavaju biološke elemente kvaliteta za procenu ekološkog statusa/potencijala su: temperatura vode, pH, mutnoća, NTU, elektroprovodlјivost, rastvoreni kiseonik, procenat zasićenja vode kiseonikom, amonijum jon, nitrati, nitriti, ortofosfati, ukupan fosfor, ukupan azot i ukupan organski uglјenik (TOS)
Uzorkovanje i analiza radile su se se sledećim lokacijama:
Sava-kupalište
Reka Kolubara kod kolubarskog mosta
Zabreške livade i Tamnava / Crpna stanica na putu za Zabran
Vić bara- Crpna stanica na Perilu
Kanal Kupinac kod TC 1
Kanal Mladost sa govedarske farme Mladost
Kanal Kupinac na početku zacevlјenja, naselјe Dudovi
Uzorkovanje i ispitivanje fitoplanktona vršilo se 6 puta godišnje, u toku vegetacionog perioda, počev od aprila pa sve do oktobra.
Rezultati ispitivanja
Na osnovu ispitivanja fitoplanktona reka Sava je imala dobar i bolјi ekološki
potencijal, dok je reka Kolubara imala umeren ekološki potencijal.
Rezultati biomonitoringa kanala na teritoriji Obrenovca su pokazali da kanal Mladost
ima najlošiji status, zatim slede Kanal Kupinac na početku zacevlјenja, naselјe Dudovi,
Zabreške livade i Tamnava – Crpna stanica na putu za Zabran, Kanal Kupinac kod TC1 i,
Crpna stanica „Vić bare“ – Perilo
Poređenjem rezultata ispitivanja u 2018. godini sa rezultatima iz 2017. godine zapaža se
značajno povećanje prosečne zastuplјenosti fitoplanktona i hlorofila-a u kanalima Zabreške livade i Tamnava – Crpna stanica na putu za Zabran i kanalu Mladost, dok se degradacija u kvalitetu voda ogleda i na osnovu povećanja sadržaja amonijaka, koji je pored ova dva pomenuta kanala zabeležen i u kanalu Kupinac na obe tačke uzorkovanja. Nedostatak kiseonika u letnjim mesecima je posebno alarmantan za kanale: Zabreške livade i Tamnava – Crpna stanica na putu za Zabran i Kupinac na obe tačke uzorkovanja.
Kanal Mladost je posebno rizičan jer su u njemu u letnjem periodu dominantne
potencijalno toksične cijanobakterije koje produkuju cijanotoksine Gajene bilјke
koje se navodnjavaju vodom kontaminiranom mikrocistinima pored toga što trpe promene na rast i razvoj, akumuliraju toksine i predstavlјaju potencijalni rizik da se toksini prenesu na lјude putem ishrane. Neophodno je da se ovaj kanal prati i na prisustvo cijanotoksina, prvenstveno u letnjem periodu.
Zorana Jovanović,
stručni saradnik za praćenje stanja životne sredine
